Wybrane praktyczne problemy zarządzania odkrywkową eksploatacją złóż kopalin. Najważniejsze problemy planowania i projektowania, przygotowania, realizacji oraz monitorowania procesów w górnictwie odkrywkowym

W historii górnictwa odkrywkowego w Polsce i w Europie dochodziło wielokrotnie do materializacji takich zagrożeń w postaci bardzo rozległych i kosztownych awarii, nawet o wymiarze katastrofalnym, np. opisane w [1, 5, 6, 13, 14]. Współcześnie prawdopodobieństwo wystąpienia takich groźnych zjawisk w niektórych kopalniach jest również bardzo wysokie. Udokumentowane przypadki skutecznego przeciwdziałania i zapobiegania katastrofom (np. opisany przypadek w [2] czy też końcowa faza formowania zwałowiska zewnętrznego w kopalni Turów w latach 2000-2008) wskazują, że właśnie poprzez przemyślane i skoordynowane podejście do projektowania, przygotowania realizacji i monitorowania procesów technologicznych można osiągać sukces nawet w bardzo złożonych i trudnych warunkach naturalnych.

Według dotychczasowych praktyk sprawność i skuteczność przeciwdziałań zagrożeniom katastrofalnym w procesach odkrywkowej eksploatacji złóż można ogólnie sklasyfikować w sposób przedstawiony w tab. 1.

W zależności od stosowanych technologii i skali eksploatacji górniczej zakres przestrzenny zniszczeń w zakładzie górniczym i w jego otoczeniu może być bardzo rozległy (rys. 1-5), a wysokość strat wskutek najbardziej rozległych awarii można szacować nawet na setki milionów złotych.

Możliwości w pełni skutecznego zabezpieczenia ruchu zakładu górniczego, zwłaszcza przed nie w pełni przewidywalnymi czynnikami naturalnymi, bywają do pewnego stopnia ograniczone, jednak systematyczne przestrzeganie określonych zasad zarządzania ich ryzykiem (przedstawionych w [11, 12]) może jednak zapewnić dostatecznie wysoki stopień bezpieczeństwa oraz pożądaną efektywność procesu wydobycia. Jest to istotne zwłaszcza w przedsięwzięciach, w których wydobywanie kopaliny jest podstawowym elementem procesu wytwarzania złożonego produktu rynkowego w pobliskim skojarzonym technologicznie zakładzie wytwórczym (np.: elektrownia, produkcja kruszyw, produkcja materiałów budowlanych, zaawansowana produkcja ceramiki przemysłowej i użytkowej), a pewność i jakość dostaw wydobywanych surowców mają kapitalne znaczenie dla efektywności inwestycji. Wydobywanie i dostawy surowców w takich złożonych przedsięwzięciach nie powinny być słabym ogniwem w łańcuchu produkcji, gdyż w całości nakładów inwestycyjnych są przeważnie elementem stosunkowo nisko kapitałowym. Koszt masowego transportu surowca z bardziej odległych zakładów górniczych może bowiem decydować o nieefektywności całego przedsięwzięcia.

Galeria

Zobacz więcej