Edukacja surowcowa elementem bezpieczeństwa surowcowego państwa

W artykule zaprezentowano założenia projektu „Edukacja surowcowa elementem bezpieczeństwa surowcowego państwa”. Jego celem jest popularyzacja wiedzy o surowcach mineralnych i ich znaczeniu gospodarczym wśród dzieci i młodzieży. Idea projektu zakłada propagowanie oraz upowszechnianie rzetelnej i aktualnej wiedzy o całym łańcuchu dostaw surowców (od etapu poszukiwania złóż kopalin poprzez ich eksploatację, produkcję surowców mineralnych i ich użytkowanie, a także – tam gdzie to możliwe – recykling surowców), z uwzględnieniem kwestii odpowiedzialnej rekultywacji terenów pogórniczych.

Poprawie dobrobytu człowieka niezmiennie towarzyszy zarówno wzrost zapotrzebowania na surowce mineralne, jak i rosnąca różnorodność stosowanych materiałów. Szacuje się, że zużycie surowców mineralnych wykorzystanych do budowy infrastruktury energetycznej, transportowej i budowlanej oraz dobra konsumpcyjne nowoczesnych społeczeństw rosły w średnim tempie 2-5% rocznie w ciągu ostatniego stulecia. Obecnie w UE każda osoba zużywa rocznie średnio kilka ton surowców mineralnych. W Kanadzie wielkość ta przekracza 20 ton, a w USA wynosi prawie 19 ton. Co więcej, prognozy wskazują, że do 2050 r. światowe wydobycie metali i produkcja biomasy będą musiały wzrosnąć o co najmniej 50%, a produkcja minerałów niemetalicznych o co najmniej 100%. Niezwykle ważnym motorem wzrostu zapotrzebowania będzie transformacja energetyczna, u progu której stoją kraje UE.

Jednocześnie kończy się epoka złóż bogatych i łatwo dostępnych. W konsekwencji przedsiębiorcy górniczy niejednokrotnie stają przed wyzwaniem podjęcia eksploatacji w skomplikowanych uwarunkowaniach środowiskowych i często przy braku przychylności społeczeństwa oraz władz lokalnych. W działalności górniczej coraz ważniejsza staje się nie sama dostępność surowca o określonych zasobach i oczekiwanej jakości, ale społeczna akceptacja na jej prowadzenie (powszechnie określana jako SLO – Social License to Operate).

Na terenie całej UE poziom akceptacji dla przemysłu wydobywczego wciąż jest znacznie niższy w porównaniu z innymi sektorami przemysłu. W konsekwencji wpływa on (lub może wpływać) na możliwości zaspokojenia zapotrzebowania gospodarki danego kraju na surowcowe z pierwotnych źródeł krajowych (złóż kopalin). W perspektywie długookresowej może to mieć znaczenie dla bezpieczeństwa surowcowego Unii Europejskiej, której polityka surowcowa – zgodnie z założeniami – powinna opierać się na wykorzystaniu własnych (wewnętrznych) źródeł kopalin w celu maksymalnego uniezależnienia się od ich źródeł zewnętrznych (importowych). Taki sam kierunek działań promowany jest w polskiej polityce surowcowej.

Kiedy SLO staje się równie ważna jak koncesja górnicza

W sytuacji kiedy SLO staje się równie ważna jak koncesja górnicza, kluczowa staje się odpowiedź na pytanie, jakie są przyczyny niechęci społeczeństwa do branży górniczej. W tych rozważaniach należy wyraźnie podkreślić, że krytyka górnictwa w coraz większym stopniu nie opiera się na faktach i wiedzy, lecz na ideologicznych stanowiskach i emocjach. O akceptacji górnictwa decyduje ocena szkód i zagrożeń, nie zaś ekonomiczne, społeczne, niekiedy i przyrodnicze jego pozytywne znaczenie. Niesie to ze sobą konsekwencje dla krajowej branży wydobywczej. Poza istotnymi stratami wizerunkowymi przekłada się to na wiele negatywnych zjawisk. Należy wspomnieć m.in. o: dłuższych i droższych procedurach planistycznych i koncesyjnych, utracie inwestorów, rosnących problemach w rekrutacji czy wręcz zamykaniu kopalń lub rezygnacji z projektu jeszcze na etapie przed eksploatacyjnym. Długofalowe skutki takich działań, wynikające z konieczności rezygnacji z własnych zasobów na rzecz surowców importowanych, mają realny wpływ na bezpieczeństwo surowcowe państwa.

Galeria