Projektowanie geotechniczne w formule „buduj” oraz „projektuj i buduj” – założenia i praktyka na przykładzie projektów infrastrukturalnych – cz. I
W formule mieszanej kontraktu, w której najczęściej PW jest po stronie wykonawcy, bardzo ważne są zapisy PB oraz specyfikacji na projektowanie i specyfikacji wzorcowych WWiORB. Z uwagi na złożoność zagadnień geotechnicznych w dużych inwestycjach infrastrukturalnych za całość tej problematyki (GWPOB, DGI) powinien odpowiadać projektant geotechniczny z odpowiednimi kwalifikacjami (uprawnieniami budowlanymi) i doświadczeniem. Również w zespole inżyniera – na etapie projektowania i realizacji – powinien znajdować się specjalista z zakresu geotechniki. W bardziej złożonych inwestycjach infrastrukturalnych korzystne jest geotechniczne wsparcie eksperckie/naukowo-techniczne zamawiającego. Ostatnią szansą dla inwestora na uzupełnienie i/lub doprecyzowanie zapisów niejednoznacznych są pytania i odpowiedzi na etapie przetargu. Niestety zdarzają się również sytuacje, gdy nieprawidłowymi odpowiedziami czy „unikiem” odpowiedzi (np. na pytanie o brakującą informację w PFU odpowiedź brzmi „zgodnie z PFU”) zamawiający pogorsza sytuację (potwierdza nieprawidłowe zapisy).
Wymagania formalne
Podstawowe wymagania dotyczące projektowania geotechnicznego, jak i ogólnie geotechnicznych warunków posadowienia określają: prawo budowlane [1], Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych [2] oraz Eurokod 7 (PN-EN 1997-1 [5], PN-EN 1997-2 [6]) wraz z powiązanymi szczegółowymi normami geotechnicznymi.
Zmiany wprowadzone w prawie budowlanym (art. 34, ust. 3 [1]), doprecyzowane w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 11.09.2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [4] spowodowały (z obowiązywaniem od dnia 21.09.2021 r.) wydzielenie w projekcie budowlanym trzech części: projektu zagospodarowania działki lub terenu (PZT), projektu architektoniczno-budowlanego (PAB) i projektu technicznego (PT). Zagadnienia geotechniczne (GWPOB) zostały podzielone, i tak część – w postaci opinii geotechnicznej oraz informacji o sposobie posadowienia – jest elementem PAB, natomiast geotechniczne warunki posadowienia w pozostałym zakresie (dokumentacja badań podłoża gruntowego oraz projekt geotechniczny) są częścią PT. Ponadto w wymaganych sytuacjach (w przypadku inwestycji infrastrukturalnych dotyczy to większości przypadków) do PT dołączana jest również dokumentacja geologiczno-inżynierska. Do pozwolenia na budowę (PnB/ZRID) wymagane są dwie pierwsze części projektu budowlanego, tj. PZT i PAB, natomiast PT musi być wykonany przed rozpoczęciem robót. Projekty wykonawcze i technologiczne (PT nie jest projektem wykonawczym) pozostały bez zmian – niedefiniowane w prawie budowlanym, co oznacza, że wymagania dotyczące ich zawartości i szczegółowości powinny być określone w dokumentach przetargowych zamawiającego. Analogicznie do innych branż – szczególnie konstrukcyjnej – projekty wykonawcze i technologiczne branży geotechnicznej powinny zawierać szczegółowe rozwiązania geotechniczne, będące rozwinięciem i uszczegółowieniem PG (etap projektu budowlanego). W niektórych sytuacjach można stosować się projekty wykonawczo-technologiczne branży geotechnicznej.
W zakresie normalizacji w trakcie przygotowania jest nowa edycja Eurokodu 7, o bardziej szczegółowej zawartości (trzy części zamiast aktualnych dwóch), natomiast normy szczegółowe z zakresu geotechniki, w tym geosyntetyków, podlegają bieżącym aktualizacjom i uzupełnieniom.
Poza wymaganiami określonymi w rozporządzeniu [2] niektórzy inwestorzy/zamawiający publiczni, jak: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), Polskie Koleje Państwowe Polskie Linie Kolejowe (PKP PLK) czy Centralny Port Komunikacyjny (CPK) – komponent kolejowy, jak również Ministerstwo Infrastruktury wprowadzili dodatkowe w opracowanych własnych wytycznych, standardów i specyfikacji [7-11] dotyczących w różnym zakresie geotechnicznych warunków posadowienia, dokumentacji geologiczno-inżynierskiej i ogólnie zagadnień geotechnicznych [12].
Wytyczne dotyczące rozpoznania podłoża stanowią najbardziej rozbudowane i sformalizowane opracowania (GDDKiA [7] obejmują trzy tomy, z czego badań dotyczy tom 1 o objętości 423 stron, PKP PLK Wytyczne Igo-1 [8] – 157 stron, CPK Wytyczne dotyczące badań [10] – 496 stron), co niestety nie ułatwia ich stosowania. W zakresie stosunkowo krótkich doświadczeń z inwestycji GDDKiA (od 2019 r.) oraz PKP PLK (od 2016 r.) można stwierdzić ogólnie korzystny wpływ tych wytycznych na jakość rozpoznania podłoża (przede wszystkim co do zakresu rozpoznania). W przypadku CPK, z uwagi na niedawne wprowadzenie (2021 r.), nie jest jeszcze możliwa ocena wpływu wytycznych na jakość dokumentacji geotechnicznej, geologicznej i hydrogeologicznej.
Niewątpliwie korzystne jest również ujęcie w wytycznych [7, 10] tematyki dotyczącej rozpoznania hydrogeologicznego (dokumentacji hydrogeologicznej), pominiętej w rozporządzeniu [2].
Ponieważ prawo, normalizacja, jak również wytyczne poszczególnych zamawiających instytucjonalnych podlegają zmianom w czasie, wskazane jest śledzenie ich na bieżąco.
Geotechniczne warunki posadowienia
Opinia geotechniczna (OG)
Zgodnie z nowymi zapisami prawa budowlanego [1] opinia geotechniczna powinna być dołączona do projektu architektoniczno-budowlanego (PAB) i jest elementem PB. Zgodnie z rozporządzeniem [2] powinna ustalać przydatność gruntów na potrzeby budownictwa oraz wskazywać kategorię geotechniczną obiektu budowlanego. W przypadku inwestycji infrastrukturalnych, zlokalizowanych na dużym obszarze i składających się z wielu budowli, kategoria geotechniczna może być różna dla poszczególnych obiektów budowlanych lub ich części (obiektów liniowych). Zasadniczo kategoria geotechniczna zależy od rodzaju obiektu budowlanego oraz złożoności warunków gruntowych. Jednak w przypadku wielu inwestycji, jak np. drogi ekspresowe czy autostrady, kategorię geotechniczną determinują warunki środowiskowe (inwestycje mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko [2, 3]), niezależnie od podstawowych wymogów.
Opinia geotechniczna powinna również spełniać dodatkowe wymagania poszczególnych inwestorów, jak np.: GDDKiA [7, 13], CPK [10], PKP PLK [8].
Chociaż OG wymagana jest dopiero na etapie PB, to w przypadku kontraktu „PiB” wskazane jest sporządzenie jej przez zamawiającego już na etapie KP do celów informacyjnych dla wykonawcy (nie ma ona wtedy formy wiążącej), pomimo że po stronie wykonawcy leży przygotowanie PB. Ułatwia to wykonawcy przygotowanie oferty przetargowej. Taką praktykę stosuje z powodzeniem jeden z głównych Inwestorów publicznych w Polsce – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA). Na etapie PB wykonawca „PiB” wykonuje własną opinię geotechniczną, którą włącza do PAB.
Opinia geotechniczna nie powinna być łączona z DBPG. W obowiązującym od niedawna prawie budowlanym jest to praktycznie utrudnione z uwagi na umiejscowienie w różnych częściach PB.
Galeria
Mogą zainteresować Cię również
Wywiady
Jerzy Graboś: Gwarantem sukcesu jest wzajemne zaufanie i szacunek
A gdyby miał Pan wskazać największy sukces firmy – co by to było? Jerzy Graboś: Do roku 1993 za sukces przedsiębiorstwa państwowego mogę uznać bardzo dobrą organizację KRUSZGEO wyróżniającą się na tle innych firm sektora budowlanego i górniczego, czy to pod względem komunikacji wewnętrznej, planów rozwojowych, czy też dyscypliny finansowej. Pozw...

Edukacja surowcowa elementem bezpieczeństwa surowcowego państwa
Jaki jest stan wiedzy nt. branży wydobywczej? Potwierdzeniem dla powyżej sformułowanych stwierdzeń mogą być wyniki ankiety przeprowadzonej wśród uczniów w trzech kategoriach wiekowych: < 10 lat, 10-15 lat oraz > 15 lat. Łącznie otrzymano 1000 ankiet, z czego ponad 700 ankietowanych to młodzież powyżej 10. roku życia. Celem było pozyskanie ogólnej wiedzy na temat stosunku dzieci i młodzieży do branży wydobywczej oraz edukacji surowcowej przy obecnej podstawie programowej w szkołach podst...

Głębokość makrotekstury nawierzchni – fakty i mity
Podstawowymi metodami określającymi głębokość makrotekstury są metody oparte na pomiarach objętościowych oraz profilometrycznych. Pierwsza z nich została uznana w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych (Dz.U. 2002, poz. 116) [1] za wzorcową, opiera się na normie PN-EN 13036-1 [5] i polega na rozprowadzeniu znanej objętości materiału sypkiego na nawierzchni i zmierzeniu uzyskanych średnic z roz...

Problematyka wykorzystania kombajnów chodnikowych w aspekcie budownictwa tunelowego
Maszyny mogą być stosowane w podziemnych zakładach górniczych, a także w budownictwie tunelowym, w polach niemetanowych i metanowych w wyrobiskach zaliczonych do stopnia „a”, „b” lub „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu oraz klasy „A” lub „B” niebezpieczeństwa wybuchu pyłu węglowego pod warunkiem, że będzie wyłączony spod napięcia przy maksymalnym wzroście stężenia metanu do 2%. Kombajn chodnikowy może być oznaczony znakiem CE lub cechą dopuszczenia WUG-GM-410/95. Kombajny spełniają także wym...

Prefabrykowane wiadukty przejść ekologicznych nad drogą ekspresową S11 Koszalin – Bobolice
W obiektach WE-41 oraz WE-45.7 zastosowano niestandardowe rozwiązania systemowe. Ze względu na układ skrajni drogi S11 pod obiektem wykonano niesymetryczne elementy łukowe, co sprawiło, że ściana środowa, znajdująca się w osi C na rys. 3, została posadowiona wyżej o 26 cm względem ścian w osi B oraz D. Dodatkowo we wszystkich ścianach środkowych wykonano otwory w celu ułatwienia inwentaryzacji obiektów i optymalizacji kosztów produkcji. Ostateczny kształt ścian środkowych widoczny jest na fot...

Kryteria ocen ofert wykonawców w postępowaniach przetargowych na całoroczne, kompleksowe utrzymanie dróg publicznych w Polsce – cz. I
Wnioski wynikające z badań Z zaprezentowanego zestawienia wynika w pierwszej kolejności, że z punktu widzenia wykonawcy działającego na terenie całego kraju praktycznie każde postępowanie przetargowe rządziło się odmiennymi prawami. Kryteria ocen ofert wykonawców przyjmowane we wszystkich postępowaniach przetargowych z lat 2017, 2018 i 2019, stosunkowo rzadko były takie same (oprócz kryterium ceny określanego zawsze na poziomie 60%). W kilku postępowaniach nie uniknięto ponadto zmiany kryteri...

Kładki dla pieszych nagrodzone w konkursie Footbridge Awards 2022
Kategoria: średnie rozpiętości – kładka Sofiero Kładka Sofiero (fot. 3) znajduje się w Helsingborg w Szwecji. Jest ona usytuowana w przestrzeni parkowej w taki sposób, by umożliwić odwiedzającym lepsze podziwianie roślinności i wpasowuje się w układ parkowych ścieżek. Jest konstrukcją stalową, jednoprzęsłową, w planie przypominającą literę „S” oraz wzmocnioną od spodu cięgnem. Według jury: „Główną cechą konstrukcji jest jej przejrzystość formy, która sprawia, że jest ona elegancka i dobrze wp...

Przeróbcze operacje technologiczne
Przeróbcze operacje technologiczne to czynności wykonywane na materiale surowym, w odpowiednio dobranej kolejności, celem wyodrębnienia składnika użytecznego. Operacje przeróbcze ⤷ PrzygotowawczeOperacje przygotowawcze to zespół czynności koniecznych do przygotowania nadawy (materiału surowego) do procesów przeróbczych. ⤷ GłówneOperacje główne to wszystkie te zabiegi technologiczne prowadzone na materiale surowym, które mają nadać mu właściwości pozwalające na jego przemysłowe wykorzystanie. ...

Sprzęt do prowadzenia akcji zimowego utrzymania dróg
Pługi lemieszowe jedno- lub wielosegmentowe znajdują zastosowanie tylko w przypadku śniegu sypkiego lub takiego, który pod wpływem wilgoci i ujemnej temperatury nie uległ zlodowaceniu, w przeciwnym razie proces odśnieżania należy prowadzić przy wykorzystaniu odśnieżarek. Do odśnieżania można również pomocniczo wykorzystywać maszyny zwane równiarkami, wyposażone w jeden lub dwa lemiesze wychylne. Równiarki są to maszyny wykorzystywane do robót ziemnych, ich praca polega na bardzo dokładnym wyr...

Jak nowe drogi szybkiego ruchu wpływają na rozwój gospodarczy regionów
Trwają prace nad ukończeniem kolejnych inwestycji w ramach rządowego Programu Budowy Dróg Krajowych. Wiosną 2023 roku autostrada A1 ma zostać oddana do użytkowania w całości. W najbliższych latach zaplanowane jest też otwarcie drogi ekspresowej Via Carpatia – międzynarodowego szlaku, który powstaje wzdłuż wschodniej granicy Polski, oraz kolejnych fragmentów autostrady A2 − obecnie prowadzone są prace projektowe m.in. dla odcinka od węzła Siedlce Zachód do rejonu miejscowości Malinowiec. W oce...
Kalendarium
Relacje

Branżowe Centrum Spotkań – podsumowanie targów STONE 2022
Po 2 latach przerwy Targi branży kamieniarskiej ...

I Konferencja Współczesna Geologia Samorządowa (WGS)
Pierwsza edycja Konferencji Współczesna Geologia Samorządowa (WGS), zorganizowanej przez ...

Warsztaty Betonów Niskoemisyjnych
Trwające od 29 do 30 listopada br. Warsztaty Betonów Niskoemisyjnych były kolejnym spotka...

XIV Konkurs im. Maksymiliana Wolffa rozstrzygnięty!
24 listopada br. podczas Wrocławskich Dni Mostowych odbyło się uroczyste ogłos...