Uwarunkowania przyrodnicze rekultywacji – geometria obiektów

Nachylenie zboczy

Ważną cechą decydującą o możliwościach rekultywacji wyrobisk i zwałowisk jest nachylenie ich zboczy. Z reguły w chwili zamykania zakładów górniczych nachylenie zboczy jest zbyt strome i wymagane jest ich złagodzenie. Dla zagospodarowania rolniczego wymagane jest nachylenie mniejsze niż 15° (około 1:4), uprawy leśne można zakładać przy znacznie większym nachyleniu, wynoszącym nawet 30-35° (około 1:1,5) [6]. Według Eckesa i innych [7] dla rekultywacji leśnej dopuszczalne jest nachylenie skarp osiągające nawet 60° (1:0,6). Należy jednak pamiętać, że strome zbocza są narażone na procesy erozyjne, osuwiska oraz zmywanie. A także spełzywanie pokrywy glebowej, ponadto prace zalesieniowe na stromych zboczach są również utrudnione.

W przypadku kamieniołomów nachylenie zboczy wyrobisk jest z reguły znaczne (niekiedy dochodzi nawet do 90°). To w praktyce wyklucza rekultywację rolną. Bardzo duże nachylenie ścian wyrobisk jest również znacznym utrudnieniem dla rekultywacji leśnej, powodującym, że obiekty te klasyfikuje się jako specjalnie trudne i bardzo trudne do rekultywacji [8]. W przypadku wyboru rekultywacji leśnej bardzo strome zbocza powinny zostać złagodzone w celu umożliwienia wprowadzenia roślinności i odtworzenia gleby. Złagodzenie zboczy nie zawsze jest jednak możliwe, gdyż wymaga zajmowania znacznych powierzchni oraz poniesienia dodatkowych, znacznych kosztów. W takich przypadkach należy zrezygnować z rekultywacji leśnej i wybrać alternatywny kierunek rekultywacji. W zakładach górniczych wydobywających surowce zwięzłe często oprócz wyrobiska elementem wymagającym rekultywacji jest także zwałowisko nadkładu. Rozmiary zwałowisk w kamieniołomach są z reguły niewielkie, co wynika z małej grubości nadkładu. Oprócz materiału nadkładowego zwałowane są na nim również odpady z przeróbki kopaliny głównej oraz ewe...