TKSM „Biała Góra”

Tomaszowskie Kopalnie Surowców Mineralnych „Biała Góra” Sp. z o.o. to przedsiębiorstwo górnicze posiadające ponad 100-letnią historię. Jest zlokalizowane we wschodniej części miejscowości Smardzewice w pobliżu Tomaszowa Mazowieckiego, ok. 100 km na południe od Warszawy. Jest to jedna z największych w Polsce, jak i w Europie kopalnia piasku kwarcowego.

Kopalnia „Biała Góra” specjalizuje się w wydobyciu piasków oraz żwirów kwarcowych, które są wykorzystywane w różnych branżach przemysłu, w tym przede wszystkim w produkcji szkła i materiałów budowlanych. Od 2007 r. należy do Grupy Quarzwerke, niemieckiej firmy rodzinnej, która od czterech pokoleń specjalizuje się w wydobyciu i przeróbce minerałów przemysłowych.

Historia

Wydobycie piasków kwarcowych w okolicach Tomaszowa Mazowieckiego ma długą historię, sięgającą XVIII w., gdy piaski były wydobywane pierwotnie do celów gospodarskich. W XIX w. rozwinęło się wydobycie surowców mineralnych na potrzeby przemysłu szklarskiego. Przemysłowa kopalnia pod nazwą „Przetwory Kamienne Łoziński Bohdan” została założona w 1922 r. przez inżyniera Bohdana Łozińskiego w rejonie terenów znanym jako „Biała Góra”. Początkowo wydobycie odbywało się ręcznie przy użyciu kilofów i łopat, a transport surowców i gotowych wyrobów odbywał się furmankami. Później proces wydobycia został udoskonalony, a wprowadzenie robot strzałowych oraz innowacyjne technologie przyczyniły się do efektywniejszego wydobycia. Po II wojnie światowej przedsiębiorstwo zostało znacjonalizowane przez władze państwowe. W międzyczasie dokonywano badań geologicznych, co pozwoliło na identyfikację nowych złóż. Przełom lat 80. i 90. przyniósł komercjalizację kopalni. W 1992 r. pracownicy zdobyli 15% udziałów w firmie. Kolejnym etapem była jej prywatyzacja w 1997 r. Kopalnia w dalszym ciągu jest aktywna i prowadzi działalność wydobywczą pod szyldem wywodzącej się z Niemiec spółki Quarzwerke GmbH.

Asortyment

TKSM „Biała Góra” specjalizuje się w eksploatacji złóż piasków kwarcowych zlokalizowanych w Niecce Tomaszowskiej, które stanowią większą część udokumentowanych i eksploatowanych zasobów krajowych piasków szklarskich i formierskich. W ofercie znajdują się piaski szklarskie klasy 2, 3 i 4 – im niższa klasa, tym piasek jest czystszy pod względem chemicznym. Ponadto kopalnia oferuje szeroki wybór mieszanek kwarcowych o ściśle określonych granulacjach znajdujących zastosowanie w przemyśle budowlanym. Złoża piaskowców kwarcowych w okolicy Białej Góry są zlokalizowane w asymetrycznej synklinie Niecki Tomaszowskiej. Te osadowe złoża powstały w okresie kredy, ok. 120-150 mln lat temu. Piaskowce te charakteryzują się zawartością krzemionki na poziomie około 98% SiO₂, zazwyczaj są słabo spajane i zawierają ilaste domieszki. Najczęściej mają ziarno o granulacji 0,1-0,5 mm i przyjmują barwę od białej do żółtej z odcieniem od żółtego do rdzawego. Ponad złożami znajduje się warstwa skał płonnych, znana jako „nakład”. W tej warstwie występują piaski oraz miejscami gliny pochodzenia polodowcowego. Wielkość zasobów oceniana jest na dziesiątki milionów ton, a ilość piasku wydobywanego przez TKSM jest dostosowywana do zapotrzebowania rynku. Obecnie wynosi ono od 1,2 do 1,3 mln ton rocznie.

Wydobycie

W maju 2019 r. w TKSM „Biała Góra” rozpoczęto modernizację zakładu. Stare urządzenia zostały ostatecznie wyłączone we wrześniu 2021 r. Od 2022 r. jest on już w pełni zautomatyzowany. Zatrudnieni specjaliści nadzorują procesy produkcyjne ze sterowni przy pomocy komputerów i systemów automatyki przemysłowej pomagających kontrolować produkcję. Dzięki temu maszyny i urządzenia w hali produkcyjnej nie wymagają bezpośredniej obsługi, poprawiono organizację pracy i warunki bhp. Inwestycja w nowy zakład przeróbczy została zaprojektowana tak, aby nie przerywano produkcji na przeznaczonych do wyłączenia instalacjach. Prace wydobywcze odbywają się na trzech aktywnych złożach, a transport surowca do zakładu przeróbczego odbywa się samochodami ciężarowymi. Natomiast wysyłka gotowego produktu jest również możliwa przez transport kolejowy. Kontrolę jakości surowców przeprowadza się w firmowym laboratorium. Czystość piasku jest oceniana pod względem zawartości tlenku żelaza i tlenku tytanu, które są mierzone na poziomie części milionowych, jak i uziarnienia. „Białą Górę” cechuje innowacyjny sposób wydobycia piasku, które jest pozyskiwane spod lustra wody. Zamiast odwadniać wyrobiska, piasek wydobywa się bez obniżania zwierciadła wody. Odbywa się to za pomocą pogłębiarki urabiającej skałę z użyciem mechanicznej głowicy skrawającej. Wydobywany piasek jest transportowany z pogłębiarki specjalnym rurociągiem na składowiska znajdujące się poza wyrobiskiem zawodnionym.

Galeria

Zobacz więcej