„Mosty” 4/2024 już są! Przeczytaj słowo wstępne dr. hab. inż. Janusza Rymszy, prof. IBDiM!

Przeczytaj słowo wstępne, które napisał redaktor najnowszego wydania i dowiedz się więcej o numerze!

Szanowni Czytelnicy,
w Europie w 2005 r. było ponad 220 000 mostów i wiaduktów
kolejowych, z czego ponad 35% obiektów miało więcej niż 100 lat. Według stanu na sierpień 2021 r., w Polsce do rejestru zabytków wpisano 426 mostów i 462 wiadukty – w sumie 888 obiektów. Ponad połowa tych obiektów została wybudowana przed 1918 r., czyli ma co najmniej 100 lat. Z tym dziedzictwem w postaci zabytkowych mostów i wiaduktów kolejowych nie może sobie poradzić ani strona zarządzająca liniami kolejowymi, próbująca modernizować linie, w ciągu których są usytuowane obiekty zabytkowe, ani strona konserwatorska, próbująca wstrzymać modernizację tych obiektów. Cóż, w tym obszarze musi dojść do kompromisu, w którym każda ze stron coś uzyska (i – co oczywiste – każda będzie uważała, że uzyskała zbyt mało). W takiej sytuacji należy pogratulować redakcji czasopisma „Mosty”, że w ramach warsztatu pracy projektanta mostowego podjęła problem zabytkowych mostów i wiaduktów. Ja pragnę Szanownym P.T. Czytelnikom polecić artykuły dotyczące właśnie obiektów zabytkowych. W artykule mojego autorstwa, dotyczącym postępowania z zabytkowymi mostami kolejowymi, zaproponowałem, aby wybrane (3 z 15) zabytkowe przęsła mostów kolejowych mogły być w dalszym ciągu wykorzystywane, ale… w innym miejscu i w inny sposób. Pomysł polega na tym, że wyeksploatowane zabytkowe przęsła kolejowe obiektu zlokalizowanego w danym miejscu będą służyły w innym miejscu, ale przy zdecydowanie mniejszym obciążeniu użytkowym jako mosty (kładki) dla pieszych lub pieszo-rowerowe. Mosty te będą stanowiły formę „użytkowanego świadka historii”. Zaletą takiego rozwiązania jest szansa na znaczne wydłużenie czasu istnienia zabytku i pozostawienie jego oryginalnej konstrukcji, a wadą to, że zmieni dotychczasowe „historyczne” usytuowanie i zostanie „podzielony” na części (fakt, że stanowiące samoistną całość w nowej lokalizacji). Jest to rozwiązanie, które stanowi rodzaj konsensusu między oczekiwaniami konserwatorów a możliwościami zarządcy kolejowego.

Polecam artykuł dr. Krzysztofa Wąchalskiego dotyczący podejścia do zabytkowego mostu w Trzebiatowie. W latach 70. i 80. XX w. ze względu na stan techniczny most miał być rozebrany. Ale, na szczęście, nie udało się zrealizować tego zamierzenia. Piękny, secesyjny, o prusko-wiedeńskiej architekturze, trzyprzęsłowy łukowy most, po 120 latach jest dalej użytkowany. Sposób uratowania mostu został precyzyjne opisany przez Pana Doktora. Proszę Szanownych Projektantów o wnikliwą lekturę tego artykułu, szczególnie w zakresie błędów popełnionych przez poprzedników przy ocenie stanu technicznego obiektu (proszę mi wierzyć, że mniej kosztuje nauka na błędach cudzych niż na własnych).

Polecam również artykuł prof. Barbary Rymszy dotyczący oceny zabytkowej wartości obiektu mostowego. Karty ewidencyjne obiektu, które stanowią podstawę wpisu do rejestru zabytków, dotyczą opisu… budynku. Sensowne opisanie mostu na szablonie dotyczącym budynku jest karkołomne. Tak więc należy sobie poradzić z oceną, czy dany obiekt mostowy jest, czy nie jest zabytkiem, a jeżeli jest, to o jakiej wartości zabytkowej? Liczba mostowych obiektów zabytkowych, liczona w setkach, wyklucza ocenę wykonaną przez kilku polskich ekspertów w dziedzinie zabytków mostownictwa. Pani Profesor podała prosty sposób punktowej oceny zabytkowej wartości obiektu mostowego, uwzględniający wiek obiektu i jego niematerialne wartości. Ocenę mogą wykonywać praktycznie wszyscy inżynierowie posiadający uprawnienia budowlane lub odpowiednie doświadczenie. Taka ocena może stanowić dobry początek w dochodzeniu do kompromisu między konserwatorami a zarządcą drogi kolejowej (lub kołowej)
Trzeba starać się ocalić jak najwięcej zabytków. „Nie ocalimy wszystkiego, co byśmy pragnęli. Ale uratujemy o wiele więcej, niż moglibyśmy ocalić, gdybyśmy w ogóle nie podjęli naszych starań” (Peter Scott). Apeluję i proszę o podjęcie starań.

Życzę przyjemnej lektury
dr hab. inż. Janusz Rymsza, prof. IBDiM