Metoda oceny zabytkowej wartości obiektu mostowego – nie wszystko złoto, co się świeci
Artykuł przedstawia autorską metodę oceny zabytkowej wartości mostów i wiaduktów drogowych oraz kolejowych. Tekst ma na celu wypracowanie kryteriów wartościowania mostów, które – jako elementy infrastruktury komunikacyjnej – muszą spełniać współczesne standardy techniczne, pozostając jednocześnie cennymi świadkami historii.
Ocena możliwości użytkowania istniejących mostów i wiaduktów kolejowych, z uwzględnieniem wymagań konserwatorskich, budzi sporo emocji i prowadzi do wymiany poglądów dotyczących m.in. sposobu wyznaczania nośności tych obiektów oraz szacowania ich wartości zabytkowej [1-6].
W referacie dotyczącym potrzeby opracowania kryteriów wartościowania zabytkowych obiektów mostowych [7], wygłoszonym podczas II Poznańskiego Seminarium Mostowego, omówiono uwarunkowania formalno-prawne regulujące zasady prowadzenia ewidencji zabytków w Polsce, na tle europejskich dokumentów doktrynalnych. Zaprezentowano zasady ewidencji zabytków, w tym karty ewidencyjne obiektów nieruchomych wpisanych lub niewpisanych do rejestru zabytków. Wskazano niedoskonałości opisu obiektu zabytkowego, „tradycyjnie” utożsamianego z budynkiem (obiektem kubaturowym). Wykazano, że ten obowiązujący od lat szablon opisu obiektu zabytkowego nie umożliwia właściwego opisu obiektu mostowego, stosownie do jego specyfiki. Przedstawiono także wybrane informacje na temat zasobu danych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wskazując wady dotychczasowych sposobów ewidencjonowania obiektów mostowych. Podkreślono potrzebę opracowania kryteriów ich wartościowania oraz zasad opisu obiektu mostowego jako obiektu zabytkowego.
Zaprezentowana w niniejszym artykule autorska metoda polega na punktowej ocenie zabytkowej wartości obiektu mostowego, w ramach której ocenie podlegają wiek obiektu oraz jego wartości niematerialne, istotne w odniesieniu do budowli drogowych lub kolejowych. Ponadto w artykule przyjęto, że obiektem mostowym albo obiektem może być drogowy lub kolejowy most lub wiadukt.
Zaproponowano, by szacować udział substancji zabytkowej w odniesieniu do trzech elementów określonych jako główne, takich jak: fundamenty i podpory, konstrukcja niosąca oraz wyposażenie.
Wskazane jest, aby oceny dokonywało dwóch ekspertów, a wynik tej oceny był sumą przyznanych przez nich punktów ΣP. Obiekt może wówczas uzyskać maksymalnie 100 punktów, po 50 od każdego eksperta (maksymalnie 25 za wiek obiektu oraz 25 za wartości niematerialne).
Udział substancji zabytkowej w elementach głównych obiektu
W ocenie obiektu mostowego istnieje potrzeba zróżnicowania wartości w odniesieniu do różnych jego elementów. Obiekty mostowe były przebudowywane i część ich elementów została wymieniona, w związku z czym poszczególne elementy nie pochodzą z tego samego okresu oraz nie mają tej samej wartości zabytkowej. W celu uproszczenia oszacowania tej wartości obiektów zaproponowano umowny podział na elementy główne: fundamenty i podpory, konstrukcję niosącą przęsła (np. dźwigary, pomost) oraz wyposażenie i inne (np. balustrada, oświetlenie, wieżyce wjazdowe).
Umowny podział na elementy główne i ich udziały w całości oceny obiektu mostowego przyjęto następująco:
F fundamenty i podpory 0,25
K konstrukcja niosąca przęsła 0,50
W wyposażenie i inne 0,25
Ekspert powinien oszacować procentowy udział substancji zabytkowej w trzech elementach głównych oraz przypisać im punkty wynikające z wieku elementu i z wartości niematerialnej (wyznaczyć średnią ważoną, w zależności od procentowego udziału substancji w różnym wieku w przyjętych elementach głównych i w odniesieniu do nich oszacować wartości niematerialne).
Wiek obiektu
Wartość punktowa obiektu (elementów głównych obiektu) jest określona w zależności od jego wieku, czyli od okresu, w jakim został wybudowany (lub przebudowany):
- Obiekt wybudowany do końca XVII wieku 25 pkt
- Obiekt wybudowany do końca XVIII wieku 20 pkt
- Obiekt wybudowany do końca XIX wieku 15 pkt
- Obiekt wybudowany w XX wieku, do 1945 r. 10 pkt
- Obiekt wybudowany w XX po 1945 r. 5 pkt
- Obiekt wybudowany w XXI wieku lub ma więcej niż 25 lat 3 pkt
- Obiekt ma mniej niż 25 lat 0 pkt
Przyjęto, że obiektu mającego mniej niż 25 lat nie należy uznawać za zabytkowy.
Niematerialna wartość zabytkowa obiektu
Niematerialna wartość zabytkowa obiektu jest oceniana w pięciu poniższych kategoriach:
M wartość techniczna (rozwiązania materiałowe)0-5 pkt
T wartość technologiczna0-5 pkt
A wartość architektoniczno-urbanistyczna0-5 pkt
H wartość historyczna (logistyczna, militarna)0-5 pkt
R rzadkość występowania obiektu tego typu, unikatowość0-5 pkt
Ekspert w każdym kryterium może przyznać ocenę od 5 do 0 punktów (5 – wartość wyjątkowa, 4 – wartość bardzo duża, 3 – wartość duża, 2 – wartość mała, 1 – wartość minimalna, 0 – brak wartości zabytkowej).
Mogą zainteresować Cię również
Wywiady
Janusz Bohatkiewicz: IBDiM to miejsce, w którym badania i innowacje mogą realnie poprawić jakość życia branży i społeczeństwa
Dr hab. inż. Janusz Bohatkiewicz, prof. IBDiM, w rozmowie z „Magazynem Autostrady” przedstawia swoje cele jako dyrektor Instytutu Badawczego Dróg i Mostów. Skupia się na rozwoju IBDiM jako nowoczesnej jednostki badawczo-wdrożeniowej, innowacyjności, współpracy z instytucjami oraz adaptacji infrastruktury do zmian klimatycznych. Zwraca też uwagę ...
Webinar dedykowany – stwórzmy wydarzenie idealne dla Twojej firmy!
Od 2020 roku redakcja “Magazynu Autostrady” oraz czasopisma “Mosty” poza stacjonarnymi wydarzeniami organizuje szkolenia i spotkania w formule online. Jednymi z nich są webinary - organizowane jako wydarzenia własne bądź dla partnerów zewnętrznych w formie komercyjnej.
Metoda oceny zabytkowej wartości obiektu mostowego – nie wszystko złoto, co się świeci
Artykuł przedstawia autorską metodę oceny zabytkowej wartości mostów i wiaduktów drogowych oraz kolejowych. Tekst ma na celu wypracowanie kryteriów wartościowania mostów, które – jako elementy infrastruktury komunikacyjnej – muszą spełniać współczesne standardy techniczne, pozostając jednocześnie cennymi świadkami historii. Ocena możliwości użytkowania istniejących mostów i wiaduktów kolejowych, z uwzględnieniem wymagań konserwatorskich, budzi sporo emocji i prowadzi do wymiany poglądów dotyc...
Wzrost wolumenu przeładunków kruszyw w kołobrzeskim porcie morskim
Port Morski Kołobrzeg odnotował dynamiczny rozwój w zakresie obsługi ładunków kruszywa. W 2024 r. to właśnie kruszywa stanowią dominujący towar przeładowywany w porcie. Port Morski Kołobrzeg odnotowuje dynamiczny rozwój w zakresie obsługi ładunków kruszywa, które w bieżącym roku stanowi dominujący towar przeładowywany w porcie. Kluczowym surowcem dostarczanym do Kołobrzegu jest kruszywo pochodzące z norweskiego kamieniołomu Seljestokken. Kruszywo to, powstające w wyniku obróbki naturalnych sk...
Beton architektoniczny: wymagany przez inwestorów, ale czy osiągalny przez wykonawców?
Autorzy omawiają wymagania inwestorów dotyczące estetyki i jakości powierzchni betonowych oraz problemy, jakie napotykają wykonawcy w kontekście kosztów i standardów. Wskazują na różnice w podejściu do prefabrykatów i elementów monolitycznych oraz na czynniki wpływające na jakość wykończenia, takie jak materiały i warunki atmosferyczne. Realizacja projektów z zakresu infrastruktury drogowej i kolejowej wiąże się z budową nowych lub przebudową już istniejących obiektów mostowych, dla których s...
Zagrożenia naturalne w budowie i eksploatacji tuneli
Artykuł analizuje zagrożenia związane z budową i eksploatacją tuneli, zwracając uwagę na nowe ryzyka geologiczne, które nie są w pełni uwzględniane w tradycyjnych analizach opartych na danych statystycznych i modelach ruchu. Dane statystyczne wskazują, że zdarzenia w ruchu drogowym są powodowane przede wszystkim przez jego uczestników. W dotychczasowym modelu ruchu głównym sprawcą większości z nich jest człowiek. Niedostosowanie prędkości do warunków na drodze, niezachowanie ostrożności przez...
Zagadnienia wykonywania nasypów i wykopów
W artykule omówiono metody obliczania objętości gruntu przy pracach ziemnych, z naciskiem na dokładność planów warstwicowych i metodę pryzm trójkątnych. Wykopy i nasypy wymagają obliczeń zapewniających optymalne rozłożenie mas ziemnych, co minimalizuje koszty i usprawnia organizację pracy. Opisano techniki realizacji nasypów i wykopów, podkreślając znaczenie odpowiedniego zagęszczenia i układania warstw, by zapewnić trwałość konstrukcji i zminimalizować wpływ czynników środowiskowych. Objętoś...
Zagadnienia wykonywania nasypów i wykopów
W artykule omówiono metody obliczania objętości gruntu przy pracach ziemnych, z naciskiem na dokładność planów warstwicowych i metodę pryzm trójkątnych. Wykopy i nasypy wymagają obliczeń zapewniających optymalne rozłożenie mas ziemnych, co minimalizuje koszty i usprawnia organizację pracy. Opisano techniki realizacji nasypów i wykopów, podkreślając znaczenie odpowiedniego zagęszczenia i układania warstw, by zapewnić trwałość konstrukcji i zminimalizować wpływ czynników środowiskowych. Objętoś...
Remont zabytkowego mostu Delfinów w Trzebiatowie
Artykuł opisuje renowację 120-letniego mostu Delfinów w Trzebiatowie, który zachował swoją oryginalną konstrukcję i zdobienia, mimo licznych wyzwań, w tym wojen i prób rozbiórki. W czasie remontu odtworzono jego oryginalny wygląd, wzmocniono konstrukcję, usunięto uszkodzenia betonu i wykonano nową izolację. Projekt miał na celu przywrócenie pełnej funkcjonalności mostu przy jednoczesnym zachowaniu jego wartości historycznej i estetycznej. Niezwykle ciekawy pod wieloma względami jest 120-letni...
Problemy techniczne związane z przebudową drogi powiatowej na deformującym się terenie górniczym
Realizacja inwestycji drogowej na aktywnym terenie górniczym stwarza wiele problemów technicznych niespotykanych w innych regionach. Istotnym problemem jest zmiana współrzędnych pionowych i poziomych punktów terenowych w okresie od wykonania dokumentacji projektowej do rozpoczęcia robót, ale także w czasie realizacji inwestycji – te zmiany są nierównomierne na odcinku drogowym. Specyficzne dla śląskich terenów górniczych są zróżnicowanie warunków geotechnicznych nawet na krótkich odcinkach dr...
Kalendarium
Relacje

VI Forum Dróg Publicznych
9-11 grudnia 2024 r. odbyło się VI Forum Dróg Publicznych, które zgromadziło specjalistów...

I Spotkanie Branżowe „Kobiety w Infrastrukturze”
19 listopada 2024 roku w Warszawie o...

XXXIII Konferencja „Aktualia i perspektywy gospodarki surowcami mineralnymi”
W dniach 6-8 listopada 2024 r. w Krynicy Zdrój odbyła się XXXIII Konferencja z...