Zabytkowy most w Maurzycach trafi na listę UNESCO?

Związek Mostowców Rzeczypospolitej Polskiej wystąpił do GDDKiA z cenną inicjatywą wpisania zabytkowego mostu w Maurzycach na krajową Listę Pomników Historii Prezydenta RP. GDDKiA przyłączyła się do tych działań, które są wstępem do umieszczenia rewolucyjnego obiektu na elitarnej liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Czym wyróżnia się maurzycki most

Most w Maurzycach, liczący 27 m długości i 6,8 m szerokości, na niewielkiej rzece Słudwi opodal Łowicza (trasa Warszawa – Poznań), to absolutny unikat inżynierii drogowej. Pierwszy na świecie spawany most drogowy projektu wybitnego polskiego inżyniera, prof. Stefana Bryły. 

Konstrukcja, która powstała w 1928 roku, była prawdziwą rewolucją techniczną na owe czasy, budząc podziw inżynierów z całego świata, którzy tłumnie przyjeżdżali zwiedzać nowy obiekt. Dzięki rozwiązaniom prof. Bryły (spawanie w miejsce powszechnego wówczas nitowania), udało się zmniejszyć masę konstrukcji z 70 do 56 ton.  Dla gospodarki rozwijającego się kraju oznaczało to niebywałe oszczędności zarówno materiałów, jak i czasu. 

Przeprawa została poważnie uszkodzona podczas II wojny światowej. Po wojnie została wyremontowana i służyła kierowcom do późnych lat 70., kiedy ze względu za zbyt małą przepustowość została wycofana z eksploatacji. Dziś można ją oglądać, podróżując tzw. „starą trasą” z Warszawy do Poznania (DK92). Usytuowana jest około 4 km za Łowiczem, jadąc w kierunku Poznania.

Profesor Stefan Bryła

Twórca mostu – prof. Stefan Bryła – to wybitna postać międzywojennej Polski. Jeden z najznakomitszych inżynierów, pionier spawalnictwa, architekt, autor około 250 prac naukowych, podręczników i artykułów. W USA współpracował przy budowie wieżowców, m.in. Woolworth Building w Nowym Jorku – najwyższego wówczas budynku na świecie. Wiele konstrukcji prof. Bryły stanęło też w Polsce. 

Jedną z najsłynniejszych jest budynek Prudentialu w Warszawie, pierwszy przedwojenny drapacz chmur (najwyższy budynek w Polsce lat 30.). Trafiony podczas powstania warszawskiego niemal tysiącem pocisków przetrwał wojnę, w latach 1954-2002 oraz ponownie od 2018 roku działa w nim hotel. Dziełem prof. Bryły są również budynki Muzeum Narodowego, Poczty Głównej, gmach Marynarki Wojennej, a także hale Fabryki Parowozów w Warszawie. Jednak prawdziwą międzynarodową sławę przyniosło mu właśnie zbudowanie mostu na Słudwi. W 1929 roku został powołany na członka międzynarodowej komisji mostów i konstrukcji inżynierskich. 

Słynący ze swej pracowitości prof. Stefan Bryła nie ograniczał się jedynie do pracy inżynierskiej. Był cieszącym się powszechnym szacunkiem posłem na Sejm I, II i III kadencji, nauczycielem akademickim na Politechnice Warszawskiej i Lwowskiej. 

Po wybuchu wojny zaprzysiężony został jako członek AK. i mianowany szefem komórki Robót Publicznych i Odbudowy. Dla Kedywu opracował instrukcję „Jak niszczyć stalowe mosty”. Rozumiejąc jednak potrzeby rujnowanego przez wojnę kraju i myśląc perspektywicznie, przygotował dziesięcioletni plan powojennej odbudowy Polski ze zniszczeń wojennych. Mimo wielkiego ryzyka pozostał także aktywnym nauczycielem akademickim, pełniąc funkcję dziekana tajnego Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, co doprowadziło do tragedii. 16 listopada 1943 roku został wraz z rodziną aresztowany, a 3 grudnia rozstrzelany u zbiegu ulic Puławskiej i Goworka w Warszawie. Miejsce pochówku wybitnego inżyniera do dziś pozostaje nieznane. Jego symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Mottem życiowym prof. Stefana Bryły było „Trzeba myśleć i trzeba pracować”. 

Z perspektywy czasu

W 1964 roku Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa ustanowił nagrodę im. Stefana Bryły za osiągnięcia naukowo-badawcze, która przyznawana jest każdego roku i cieszy się wysokim prestiżem w całym środowisku. Dorobek wybitnego Polaka docenili także Amerykanie, przyznając w 1995 roku nagrodę Historic Welded Structure Award za most spawany na Słudwi. 

W 2010 roku most został wyróżniony przez Ministra Kultury nagrodą „Zabytek Zadbany”. 

Dalsze kroki

Inicjatywę Związku Mostowców RP i GDDKiA polegającą na umieszczeniu mostu na liście światowego dziedzictwa UNESCO w pełni popiera Łódzki Wojewódzki Konserwator Zabytków, co jest z pewnością dużym ułatwieniem. Przed nami jednak jeszcze daleka droga. Wniosek wraz z uzasadnieniem musi trafić do Generalnego Konserwatora Zabytków, a następnie, po uzyskaniu opinii Narodowego Instytutu Dziedzictwa, przedstawiony zostanie Radzie Ochrony Zabytków, skąd trafi na ręce Prezydenta RP. Kolejnym krokiem będzie doprowadzenie do wpisania go na listę UNESCO. 

Warto zaznaczyć, że na Listę Pomników Historii Prezydenta RP trafił jak dotąd zaledwie jeden most – w Ozimku na Małej Panwi. 

źródło i fot. GDDKiA

Przeczytaj również: Nowa droga dla rowerów w powiecie grodziskim