Surowce mineralne – niezastąpione kamienie?

Dolny Śląsk

Najbardziej zróżnicowany asortyment skał stosowanych w budownictwie jako materiał dekoracyjny znajduje się na Dolnym Śląsku, gdzie z racji skomplikowanej budowy geologicznej występują zarówno skały magmowe (granity, sjenity, gabra), osadowe (piaskowce ciosowe, wapienie i dolomity), jak i metamorficzne (gnejsy, marmury, serpentynity). Wśród skał magmowych znanych jest kilka odmian blocznych granitów o walorach ozdobnych: karkonoski, strzegomski, strzeliński, a wśród sjenitów – odmiany z Kośmina i Przedborowej. Interesujące, choć używane na niewielką skalę do celów dekoracyjnych są gnejsy oczkowe, które występują m.in. w Górach Bystrzyckich, Masywie Śnieżnika, Górach Złotych i na Pogórzu Izerskim. Ważne znaczenie jako kamienie dekoracyjne ma kilka odmian blocznych piaskowców dolnośląskich o odmiennej kolorystyce. Są to głównie górnokredowe: piaskowiec bolesławiecki, wartowicki oraz piaskowiec z Radkowa, ze Szczytnej. Unikatowe natomiast są marmury ze złóż Biała i Zielona Marianna oraz Sławniowice, a także serpentynit ze złoża Jordanów.

Świętokrzyskie

Głównym, znanym od wieków okręgiem występowania i eksploatacji skał osadowych spełniających kryteria surowców kamieniarskich, jest region Świętokrzyski. Najważniejszymi skałami o walorach dekoracyjnych są tu wapienie przyjmujące poler. Określane jako marmury świętokrzyskie lub kieleckie, piaskowce ciosowe, a także trzeciorzędowe wapienie detrytyczne (wapień pińczowski). W grupie wapieni dekoracyjnych, zwanych powszechnie marmurami, wyróżniają się wapienie ze złóż: Bolechowice, Szewce, Ołowianka i Słopiec (dewon) i wapienie ze złoża Wola Morawicka (jura). Unikatowe są: kalcyt żyłowy, który występuje wśród wapieni dewońskich, znany i eksploatowany od wieków na Zelejowej w okolicach Chęcin. A także w poblisk...