Obowiązkowa klauzula waloryzacyjna w nowym P.z.p.
Dodatkowym, obowiązkowym elementem umów o zamówienie publiczne, który przyniosła nowa ustawa P.z.p., są klauzule waloryzacyjne. Mechanizmy te mają służyć urealnieniu wynagrodzenia wykonawcy, jeżeli warunki rynkowe doprowadzą do tego, że stanie się ono nieadekwatne do kosztów, które należy ponieść dla realizacji przedmiotu zamówienia.
To, czy zamawiający musi wprowadzić do kontraktu zasady waloryzacji, uzależnione jest od okresu, na który zawierana jest umowa. Obowiązek uwzględnienia klauzuli waloryzacyjnej dotyczy umów o roboty budowlane lub usługi zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy (art. 439 ust. 1 P.z.p.). W przypadku umów zawieranych na krótszy okres takie rozwiązanie nie jest już obowiązkowe. Jednak zamawiający także może zdecydować się na jego wprowadzenie.
W związku z często występującymi problemami z zakończeniem całości robót w pierwotnie umówionym terminie. Problemem, przed którym może stanąć zamawiający, jest wprowadzenie klauzuli waloryzacyjnej, jeżeli kontrakt zawarty pierwotnie na okres krótszy niż określony przepisami przez podpisanie aneksu zostanie rozciągnięty w czasie ponad 12 miesięcy. Stoję na stanowisku, że w takim przypadku aneks powinien obejmować nie tylko postanowienia dotyczące zmiany terminu zakończenia robót, ale również wprowadzenie rozwiązań waloryzacyjnych. W wyniku zmiany terminu umowa staje się kontraktem zawartym na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Omawiany przepis ma na celu wprowadzenie mechanizmu regulacji wynagrodzenia przy określonym czasie współpracy. Całkowity okres tego czasu, wynikający z zawartego aneksu, jest więc kwestią nadrzędną wobec okresu realizacji przewidzianego na etapie podpisania umowy.
Klauzula waloryzacyjna
Innym aspektem obligatoryjności klauzuli jest samo jej stosowanie w trakcie realizacji kontraktu. Po wejściu w życie nowych przepisów przypadki pominięcia przez zamawiającego waloryzacji w umowie nie są powszechne. Jak również nie dotyczą raczej mniejszych zamawiających, którzy nie dostosowali jeszcze w pełni swojego know-how do zmienionego otoczenia prawnego. Można jednak spotkać umowy, w których klauzule są wprawdzie wdrażane, jednak samo ich stosowanie uzależnione jest od woli zamawiającego. Przybierają postać znaną z klasycznych postanowień co do zmian umowy. W których podkreśla się, że nawet w przypadku wystąpienia podstaw do zmiany jej dokonanie jest możliwością, a nie obowiązkiem zamawiającego.
W mojej ocenie zamawiający, zamieszczając w umowie klauzulę waloryzacyjną w takiej uznaniowej odsłonie, nie wywiązuje się z obowiązku określonego w art. 439 P.z.p. Z obligatoryjności wprowadzenia takiej klauzuli do umowy wynika jednoznacznie, że przepis ma za zadanie doprowadzić do umożliwienia adekwatnego korygowania wynagrodzenia w relacji do kosztów realizacji. Ten cel całkowicie przekreślałoby akceptowanie wprowadzenia klauzuli, która skutkowałaby tym, że nawet w przypadku wystąpienia wszystkich okoliczności nią przewidzianych zmiana wynagrodzenia byłaby uzależniona od woli jednej ze stron. Z tego względu rekomenduję kreowanie klauzul waloryzacyjnych w sposób sprowadzający je do roli algorytmu, który precyzyjnie określa warunki brzegowe, które powodują jego uruchomienie oraz efekt w postaci konieczności odpowiedniej modyfikacji wynagrodzenia, w opisany klauzulą sposób.
Co ciekawe, Urząd Zamówień Publicznych w sporządzonym przez siebie komentarzu do przepisów P.z.p. wskazał, że klauzula może działać nawet jako „automat”, bez konieczności sporządzania aneksu do umowy [1].
Elementy klauzuli waloryzacyjnej
Przepisy nie zawierają ścisłych wytycznych co do kształtu klauzuli. Jest to rozwiązanie, które w mojej ocenie w bilansie korzyści i wad wypada in plus. Pozwala zamawiającym uwzględnić waloryzację w kształcie właściwym dla kontekstu danej inwestycji.
Przepisy definiują ogólnie cel waloryzacji, wskazując, że postanowienia w tym zakresie dotyczą zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia (art. 439 ust. 1 P.z.p.). Zmiana taka oznacza zarówno wzrost, jak i obniżenie cen lub kosztów, względem ceny lub kosztu przyjętych w celu ustalenia wynagrodzenia wykonawcy zawartego w ofercie (art. 439 ust. 4 P.z.p.). W mojej ocenie umowa powinna zawierać jeden poziom zmiany, stosowany zarówno do wzrostu, jak i obniżenia. Rozbieżność w tym zakresie wypaczałaby ideę dążenia klauzulą waloryzacyjną do przywrócenia ekwiwalentności robót wykonawcy i płaconego przez zamawiającego wynagrodzenia.
Ustawa wskazuje cztery podstawowe elementy, które powinny trafić do klauzuli waloryzacyjnej (art. 439 ust. 2 pkt 1-4 P.z.p.).
Mogą zainteresować Cię również
Wywiady
Waldemar Wojciechowski: Uczciwość to fundament etycznego zarządzania
Waldemar Wojciechowski, dyrektor oddziału GDDKiA we Wrocławiu, w rozmowie z redakcją „Magazynu Autostrady” opowiada o wyzwaniach związanych z kierowaniem oddziałem, priorytetach inwestycyjnych na Dolnym Śląsku oraz roli współpracy transgranicznej. Podkreśla znaczenie odpowiedzialności i transparentności w zarządzaniu, zwraca uwagę na konieczność...
Branża leasingowa odnotowuje wzrosty
Kolejny rok z rzędu branża leasingowa kończy rok dwucyfrowym wzrostem udzielonego finansowania dla firm w Polsce. W 2024 r. wzrosła o 10,4%. Tym samym wartość sfinansowanych ruchomości i nieruchomości wyniosła 110,5 mld zł w ubiegłym roku. Wartość finansowania udzielonego w formie leasingu wyniosła 96,9 mld zł, co oznacza skok o prawie 12%. Z kolei wartość pożyczek leasingowych zwiększyła się zaledwie o 2,2%, do 13,6 mld zł. A nieznaczny wzrost spowodował, że udział pożyczki leasingowej w ogó...
Metoda oceny zabytkowej wartości obiektu mostowego – nie wszystko złoto, co się świeci
Artykuł przedstawia autorską metodę oceny zabytkowej wartości mostów i wiaduktów drogowych oraz kolejowych. Tekst ma na celu wypracowanie kryteriów wartościowania mostów, które – jako elementy infrastruktury komunikacyjnej – muszą spełniać współczesne standardy techniczne, pozostając jednocześnie cennymi świadkami historii. Ocena możliwości użytkowania istniejących mostów i wiaduktów kolejowych, z uwzględnieniem wymagań konserwatorskich, budzi sporo emocji i prowadzi do wymiany poglądów dotyc...
Reisch – specjalistyczne naczepy dla sektora drogowego. Konstrukcja, która nie zawodzi
Budownictwo drogowe i mostowe nie znosi kompromisów – zarówno w projektach, jak i sprzęcie. Dlatego nowe otwarcie marki Reisch – jako część Grupy Benalu-Legras – spotkało się z dużym zainteresowaniem w środowisku wykonawców infrastrukturalnych. Za produkcję i obsługę odpowiada Benalu-Legras Polska z Nysy. Fabryka przeszła ogromny rozwój technologiczny i jest dziś jednym z kluczowych zakładów Grupy w Europie oraz centrum produkcyjnym dla tej części Europy. Dostosowane do wyzwań budowy Reisch o...
Kruszywa alternatywne w budownictwie komunikacyjnym
W artykule przedstawiono szczegółowy podział kruszyw budowlanych ze względu na pochodzenie, sposób wytwarzania, uziarnienie oraz gęstość, wskazując różnice między kruszywami naturalnymi, sztucznymi, z recyklingu i odpadowymi. Kruszywa to podstawowy surowiec wykorzystywany przez rodzaj ludzki niemal od początku rozwoju cywilizacyjnego, na którego zapotrzebowanie, przede wszystkim w budownictwie, nieustannie rośnie. Wzmiankowane kruszywa znajdują zastosowanie stricte jako materiał konstrukcyjny...
Szybka droga do bezpieczeństwa
W artykule skupiono się na rozwoju infrastruktury drogowej w Polsce, szczególnie na budowie dróg ekspresowych i autostrad. Autor podkreśla, że mimo problemów budowlanych i trudności z lokalizacją te nowoczesne rozwiązania są kluczowe dla poprawy bezpieczeństwa na drogach. Artykuł omawia także różnice w użytkowaniu tych dróg w porównaniu do tradycyjnych tras miejskich czy osiedlowych, podkreślając potrzebę odpowiedniego przygotowania kierowców do korzystania z dróg o dużych prędkościach. Dodat...
Geokrata. Jeden produkt, wiele zastosowań
Geokrata komórkowa to nowoczesny materiał geosyntetyczny stosowany w budownictwie do stabilizacji gruntu, wzmacniania nawierzchni i ochrony przed erozją. Wykonana z wytrzymałego polietylenu (HDPE), tworzy przestrzenną siatkę, którą można wypełnić piaskiem, żwirem lub kruszywem. Dzięki swojej konstrukcji skutecznie rozkłada obciążenia, zapobiega osiadaniu terenu i wzmacnia infrastrukturę drogową, kolejową oraz hydrotechniczną. Jest trwała, łatwa w montażu i przyjazna dla środowiska, co czyni j...
Głosem branży: Prefabrykacja mostowa. Kierunki rozwoju i potrzeba standaryzacji
Czy prefabrykacja może zmienić sposób, w jaki projektujemy i budujemy mosty? Nowoczesne technologie, rosnące znaczenie zrównoważonego budownictwa i potrzeba lepszego podziału odpowiedzialności w procesie inwestycyjnym sprawiają, że temat standaryzacji rozwiązań prefabrykowanych nabiera szczególnej aktualności. Prefabrykacja znajduje coraz szersze zastosowanie w budownictwie infrastrukturalnym, w tym w projektach mostowych. Jej rozwój technologiczny otwiera nowe możliwości w zakresie projektow...
Metody i systemy oceny stanu eksploatacyjnego jezdni drogowych
W artykule omówiono kluczowe aspekty utrzymania dróg, zapewniające bezpieczeństwo, przejezdność i efektywność transportu. Podkreślono znaczenie monitorowania nawierzchni, racjonalnego planowania modernizacji oraz stosowania zaawansowanych urządzeń bezpieczeństwa. Autor wskazuje na specyfikę utrzymania ulic miejskich, wymagających większej uwagi ze względu na natężenie ruchu i gęstą infrastrukturę. Artykuł akcentuje konieczność optymalizacji działań w celu minimalizacji kosztów i zwiększenia t...
Przygotowanie i wykonanie robót ziemnych oraz nawierzchniowych w budownictwie drogowym
Budowa dróg i obiektów inżynierskich to złożony proces, wymagający skrupulatnego planowania i realizacji na każdym etapie. Kluczowymi elementami tego procesu są roboty przygotowawcze, roboty ziemne oraz prace związane z konstrukcją nawierzchni. Poprawne wykonanie tych działań ma bezpośredni wpływ na trwałość, bezpieczeństwo oraz funkcjonalność powstającej infrastruktury. W artykule omówiono zakres prac przygotowawczych, szczegóły związane z robotami ziemnymi oraz najważniejsze aspekty technol...
Kalendarium
Relacje

Akademia Technologa Holcim – o trendach, innowacjach i nowym podejściu do budownictwa drogowego
Budowa dróg i infrastruktury powinna odbywać się z pełnym profesjonalizmem, dbałością o bezpiecze...

Nowe technologie, trendy i geopolityka na spotkaniu Cynkowników
Trendy, sytuacja branży na rynku lokalnym i nieco szerzej, europejskim, a nawet światowym...

III (33) Poznańskie Seminarium Mostowe „Mosty. Budowa, Wzmacnianie, Przebudowa”
5–6 czerwca 2025 r. w Poznaniu odbyło się seminarium pt. „Mosty. Budowa, wzmacnianie, prz...

infraBIM 2025 Expo & Multi-Conference
infraBIM 2025: cyfrowa przyszłość inżynierii już dziś Kraków, 10–12 czerwca 202...