Projektowanie i utrzymanie zieleni w pasach drogowych – wybrane problemy

Spośród wymienionych na wstępie zalet zieleni przydrożnej w ujęciu przyrodniczym szczególnego omówienia wymaga fitoremediacja, czyli predyspozycje roślin do ograniczania zanieczyszczeń generowanych przez ruch kołowy, m.in. poprzez filtrację i redukcję stężenia pyłów zawieszonych (ang. particulate matter – PM) i gazów, jak np.: tlenki azotu (NO_x), tlenek węgla (czad/CO), tlenek siarki (SO₂) oraz ozon (O₃) – w większości pochodzący z reakcji tlenu z niektórymi zanieczyszczeniami i gazowe związki organiczne (VOC). Europejska Agencja Ochrony Środowiska (EEA) podaje, że krytyczne ilości pyłów zawieszonych w atmosferze są problemem w skali światowej (przyczyna chorób i zgonów w skali społecznej). Poza opadami jedyną skuteczną formą redukcji zanieczyszczenia powietrza przez PM są rośliny, a zwłaszcza drzewa, które mogą gromadzić te zanieczyszczenia na powierzchniach liści (igieł i blaszek), młodych pędów oraz wysyconej woskiem kory. W skali globalnej zdolność roślin do gromadzenia PM musi być doceniona ze względu na olbrzymią powierzchnię biologicznie czynną, jaką wytwarzają rośliny [7]).

Należy podkreślić, że zdolność roślin do pochłaniania zanieczyszczeń i oczyszczania powietrza zależy od ich wielkości i witalności – największą rolę w tym procesie odgrywają drzewa. W redukcji zawieszonych zanieczyszczeń pyłowych bardziej efektywne są drzewa i krzewy iglaste, a spośród liściastych te o liściach szorstkich, pokrytych owłosieniem. Ogólnie stwierdza się, że rośliny lepiej pochłaniają większe pyły [PM > 10 μm] niż mikropyły [PM < 2,5 μm]. Z kolei w absorpcji gazów (np. tlenków azotu) i pochłanianiu lotnych substancji organicznych bardziej efektywne są drzewa z liśćmi gładkimi. Oczyszczanie powietrza z pyłów i zawiesin jest optymalne przy odpowiednio luźnej budowie koron drzew, tj. ażurowości osiągającej ca. 40% objętości korony [2, 7, 10-12].

...